คิดจะทำเกษตรกรรมเลี้ยงสัตว์ ต้องทำการศึกษาให้ดีก่อนที่จะเริ่มเลี้ยง วันนี้เราจะมายกตัวอย่างโรคที่เกิดบ่อย และค่อนข้างอันตรายในไก่ อย่างเรื่องโรค”ไก่ขี้ขาว ยารักษาไก่ขี้ขาว ขาอ่อน กระเพาะไม่ย่อย และสมุนไพรที่ใช้รักษาไก่ขี้ขาว” เผื่อท่านใดกำลังมองหาความรู้หรือต้องการคำตอบที่กำลังหาอยู่นั้นเอง
ไก่ขี้ขาวคืออะไร
โรคติดเชื้อในสัตว์ปีกที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ทำให้เกิดความเสียหายต่อผู้เพาะเลี้ยงไก่เป็นอย่างมาก โดยเฉพาะ อุตสาหกรรมการเลี้ยงไก่
- ลูกไก่ที่มีอายุต่ำกว่า 3 อาทิตย์ เมื่อเป็นโรคขี้ขาวจะมีอัตราการตายสูง 5 – 100 เปอร์เซ็นต์
- ลูกไก่จะได้รับเชื้อจากแม่ไก่ โดยปล่อยเชื้อจากรังไข่ผ่านทางไข่
- การแพร่เชื้อในตู้ฟักไข่
- การแพร่เชื้อจากลูกไก่ป่วยสู่ลูกไก่ตัวอื่นๆ
- กินอาหารที่ปนเปื้อนอุจจาระของไก่ ป่วย
- ทำให้อัตราการฟักต่ำ
- เกิดลูกไก่ตายโคมมาก หรือฟักออกแล้วลูกไก่ไม่แข็งแรง อ่อนแอตาย เมื่อ อายุ 4 – 5 วัน
- ลูกไก่ตายมากที่สุดช่วงอายุ 2 – 3 อาทิตย์
- ลูกไก่ที่มีอายุมากขึ้น จะมี ความต้านทานโรคสูงขึ้น
- ไก่ที่รอดตายจะเป็นพาหะนําโรค และปล่อยเชื้อออกมาตลอดชีวิต
ไก่ขี้ขาวเกิดจากสาเหตุอะไร
เชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคนี้คือ S. pullorum เป็นเชื้อแบคทีเรียแกรมลบ รูปร่างเป็นแท่ง
- มีความทนทานในสภาพแวดล้อมปานกลาง
- สามารถอยู่ได้นานเป็นเดือน
- การฆ่าเชื้อได้ด้วยการรมควันด้วยฟอร์มาดีไฮด์ในไข่ฟัก
โรคขี้ขาวในไก่อาการเป็นอย่างไร
โรคขี้ขาวเป็นโรคติดต่อในไก่ สามารถติดเชื้อผ่านไข่ได้ โดยจะพบ
อาการในลูกไก่ -ไก่ใหญ่
- อาการท้องเสีย สิ่งขับถ่ายเป็นสีขาว
- มีอัตราการตายสูงในลูกไก่
- ไก่ใหญ่จะเป็นพาหะของโรคโดยไม่แสดงอาการป่วย
- อัตราการป่วยและตายจะเพิ่มขึ้นในวันที่ 7 – 10
- ไก่ที่ป่วยจะพบว่ามีมูลสีขาวติดก้น
- แคระแกร็น ขนไก่รอบๆ ทวารจะเปื้อนไปด้วยมูลไก่
- มีมูลแห้งติดอยู่บริเวณก้น
อาการในแม่ไก่
- เมื่อแม่ไก่ติดเชื้อเข้าไป จะเกิดอาการ เหงาและซึม
- หงอนหรือเหนียงซีด
- ท้องร่วง ถ่ายออกมาเป็นสีขาว
- มีการแพร่เชื้อจากแม่ไก่สู่ลูกไก่ ทำให้ไข่ที่ฟักออกมานั้นมีโรคขี้ขาวติดมากับลูกไก่ด้วย
การแพร่เชื้อ
- จากแม่ไก่ไปสู่ไข่ไก่
- จากอุจจาระ และน้ำดื่ม
- สัตว์พาหะ เช่น แมลงวัน หนู นก
- อุปกรณ์ใส่น้ำ อาหาร รังฟัก
- หากแม่ไก่ของท่านเป็นโรคนี้ ควรจับแยก
โรคขี้ขาวรักษายังไง
การรักษาโรคขี้ขาวโดยการให้ยาฆ่าเชื้อกลุ่มซัลฟาได้แก่
- ซัลฟาเมอราซีน
- ซัลฟาเมธาซีน
- ซัลฟาคลินน๊อกซาลิน
หรือทำการผสมด็อกซี่ซอล 1 ช้อนชา ต่อน้ำ 2 ลิตร ผสมอีเอ็ม 1 ช้อนชา ผสมวิตามินรวม1 ช้อนชา ให้ไก่กิน ด็อกซี่ซอลจะฆ่าเชื้อโรคในลำไส้ อีเอ็มจะปรับสมดุลทำให้ลำไส้ดีขึ้น วิตามินรวมจะช่วยให้ไก่ไม่ช็อคจากอาการขาดน้ำหรืออ่อนเพลียจากท้องเสีย และทำให้ร่างกายฟื้นตัวได้เร็วหากรักษาไม่ทัน ให้ นำซากฝังลึกๆ หรือเผาซากทิ้ง จะได้ไม่แพร่สู่ตัวอื่นๆจากนั้นทุกสัปดาห์ ให้ฉีดพ่นเล้าไก่ด้วยอีเอ็มเพื่อฆ่าเชื้อโรคต่างๆ หมั่นทำความสะอาดภาชนะใส่น้ำ ใส่อาหาร เปลี่ยนน้ำทุกวันและพยายามไม่ให้เล้าไก่ชื้นแฉะ
ยารักษาไก่ขี้ขาว
ซัลฟาเมท Sulfamet
สรรพคุณ
ไก่ ใช้รักษาโรคหวัดที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย บิด (ค๊อกชิดิโอชิส) อหิวาต์ ขี้ขาว และอนาติเพสติเฟอร์
ขนาดและวิธีใช้
ไก่ ใช้ยาขนาด 2 ช้อนโต๊ะ หรือ 30 มิลลิลิตร ต่อน้ำ 4 ลิตร ให้กินติดต่อกันนาน 3-6 วัน
คำเตือน: ห้ามใช้ในไก่ไข่
ยาไก่ ฟ็อกซี่
สรรพคุณ
ใช้ป้องกันและรักษาโรคขี้ขาว ขี้ติดก้น เหงา ซึม ขนพอง ตัวร้อน ปีกตก กัมโบโร หงอนดำ โดยเฉพาะตั้งเเต่เเรกเกิด จะลดการตายของลูกไก่ได้มาก
ขนาดและวิธีใช้
ใช้ยา 1 กรัม ละลายน้ำ 10 ลิตร กินติดต่อกัน 3-5 วัน
เทคนิคการป้องกันไก่ขี้ขาว
การป้องกันโรคขี้ขาวในไก่ มีวัตถุดิบดังนี้
วัสดุอุปกรณ์
- น้ำมันหมู 10 มล.
- ข้าวสาร 1 กก.
- กะละมังสำหรับผสม 1 ใบ
วิธีการทำ
- นําข้าวสาร 1 กก. น้ำมันหมู 10 มล. มาใส่ในกะละมังสำหรับผสม
- จากนั้นคนส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากัน แล้วนำไปป้อนให้ไก่กิน
วิธีการใช้
- นําอาหารที่ผสมได้ไปป้อนให้ไก่กิน โดยให้กินตัวละ 3 ครั้ง
- ในช่วงเวลาเช้า กลางวัน เย็น จะช่วยป้องกันโรคขี้ขาวและโรคอหิวาในไก่ได้
ไก่ขาอ่อน
ขาอ่อนเกิดจาก
- ฤดูฝน ฟ้าครึ้ม แดดน้อย ซึ่งไก่จำเป็นต้องใช้แดดในการสังเคราะห์วิตามินดี
- เมื่อวิตามินดี ไม่เพียงพอ ต่อการดูดซึมแคลเซียมแม้ว่าจะได้กินอาหารที่มีสารอาหารครบถ้วน แต่ก็ ไม่สามารถดูดซึมแคลเซียมได้เพียงพอจึงทำให้เกิดอาการขาอ่อน
- ขาดสารอาการ
- กินอาหาร ไขมันสูง มากเกินไป
- ระบบดูดซึมผิดปกติ เช่น ถ่ายเหลว ขี้เขียว ขี้ขาว อาหารไม่ย่อย กินน้ำเยอะผิดปกติ เบื่ออาหาร
- ขาอ่อน หลังป่วยหนัก
- แม่ไก่ขาอ่อน หลังออกไข่
วิธีป้องกัน ไก่เกิดอาการขาอ่อน
- ปล่อยเลี้ยงกลางแจ้งเพื่อรับแดด และได้ใช้กําลังขา
- เมื่อเข้าฤดูฝนควรเสริมแคลเซียมเพื่อป้องกันอาการขาอ่อน
- ให้อาหารที่มีสารอาหารครบถ้วน สมุนไพร ไก่ ขาอ่อน
วิธีแก้ไขอาการขาอ่อน
- ให้ไก่ออกกําลังกาย เช่นวิ่งล้อ กินโปรตีนเสริมกล้ามเนื้อ
วิธีแก้ไก่ขาอ่อนจากการติดเชื้อ
- กินยาฆ่าเชื้อ เพื่อให้ไก่หายขาด
- บํารุง วิตามิน พร้อมกับการออกกําลังกาย
ยาที่ใช้ในการรักษา
สปีดแคลเซียม แคลเซียมเหลว
สรรพคุณ
- ช่วยฟื้นฟู อาการขาอ่อนของไก่
- บํารุงโครงสร้างให้แข็งแรง สมบูรณ์
ขนาดและวิธีใช้
- บํารุงทั่วไป ให้กินครั้งละ 1-2 ปั๊ม วันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น
- แก้อาการขาอ่อน ให้กิน 2-5 ปั๊ม วันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น
- ควรกินต่อเนื่องอย่างน้อย 20 วัน เพื่อสะสมแคลเซียม
Super B cal Phos ซุปเปอร์บีแคลฟอส
สรรพคุณ
- ใช้ฉีดสำหรับ ไก่ที่ขาอ่อน อ่อนเพลีย หน้าซีด บำรุงเลือดในไก่ชน
- บำรุงไก่ตัวเมียอายุมากไม่ค่อยออกไข่
ขนาดและวิธีใช้
- ไก่ใหญ่ฉีดเข้ากล้ามเนื้ออกไก่ตัวละ 1 ซีซี ฉีดติดต่อกัน 3-5 วัน
ยูเนี่ยนซัลฟา
สรรพคุณ
- รักษาโรคบิด บิดเรื้อรัง อหิวาต์ ไทฟอยด์ ขี้เขียว ขี้ขาว ท้องเสีย
ขนาดและวิธีใช้
- ให้กินครั้งละ1-2 เม็ด 2 ครั้งเช้าเย็น ให้กินติดต่อกัน 2-3 วัน หลังอาหาร
- ห้ามเกินนี้จะดื้อยา ไม่หายเปลี่ยนวิธีรักษา
ไก่กระเพาะไม่ย่อย
กระเพาะไม่ย่อยเกิดจาก
- เกิดการชนกันหนักมา บาดเจ็บ หรือกำลังป่วย
- ไก่ที่เป็นโรคนี้จะไม่กินอาหารจะหิวแต่น้ำหรือไม่กินอะไรเลย เพราะด้วยอาหารที่เน่าเสียอยู่เต็มกระเพาะ
- ถ้าปล่อยทิ้งไว้หลายวัน ไก่จะซึม ทรุด และป่วยแทรกซ้อนตายในที่สุด
วิธีการรักษา
- ต้องเอาอาหารที่ตกค้างในกระเพราะออกให้หมดก่อน
- ให้อาหารเหลวอย่างเดียว จนกว่ากระเพาะจะกลับมาทำงานปกติ
- ควบคู่กับการกินยา หรือฉีดยา ติดตามโรคและอาการไก่ที่กำลังป่วยต่อเนื่อง
วิธีการให้อาหาร
- นำอาหารเหลวให้ด้วยสายยาง ต่อตรงถึงกะเพาะ
- ห้ามป้อนโดยให้หลอดฉีดยา เพราะไก่บางตัวป่วยเป็นโรคติดเชื้อทางเดินอาหาร และเชื้ออาจปนเปื้อน ไปติดเชื้อทางเดินอาหารได้
สมุนไพรรักษาไก่ขี้ขาว
สูตรรักษาไก่ขี้ขาว
วัสดุอุปกรณ์
- รำช้าว 1 กิโลกรัม
- น้ำมันหมู 200 มิลลิลิตร
- น้ำ
ขั้นตอนการทำ
- นำรำช้าว เตรียมไว้มาผสมกับน้ำมันหมู ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน
- เมื่อส่วนผสมเข้ากันแล้ว ให้ค่อยๆใส่น้ำลงไป
วิธีใช้
- ปั้นเป็นก้อนๆ แล้วน่าไปวางตามจุดต่างๆให้ไก่กิน ประมาณ 3 วัน ไก่จะมีอาการดีขึ้น
ซุปเปอร์ไทสัน สมุนไพรรักษาไก่
สรรพคุณ
- เป็นสมุนไพรช่วยรักษาโรคนิวคลาสเซิล อหิวาต์ (ห่าไก่) ขี้เขียว ขี้ขาว หวัดคอดัง หวัดหน้าบวม บิดเหงาซึมปีกตกขนพอง ไม่เป็นอันตรายกับไก่ชน
ขนาดและวิธีใช้
- ไก่รุ่นถึงไก่ใหญ่กิน 3แคปซูล เช้าเย็น
ตัวอย่างโรคที่เกิดจากการติดเชื้อซัลโมเนลลา Salmonellosis
โรคติดเชื้อซัลโมเนลลา Salmonellosis
เชื้อซัลโมเนลลาในไก่สามารถจำแนกได้เป็น 2 กลุ่ม
- เป็นเชื้อที่ก่อโรคเฉพาะเจาะจงในไก่ สาเหตุเกิดจากเชื้อ 2 ซีโรไทป์ได้แก่
- pullorum
- gallinarum
- เป็นเชื้อที่ไม่เฉพาะเจาะจงต่อชนิดสัตว์ สาเหตุเกิดจากเชื้อหลายซีโรไทป์เชื้อที่สำคัญได้แก่
- Enteritidis
- Typhimurium
ยกตัวอย่างเช่น
โรคไทฟอยด์ (FOWL TYPHOID)
สาเหตุ
- เป็นโรคติดเชื้อทางกระแสเลือดที่มีทั้งแบบเฉียบพลันและเรื้อรังที่เกิดขึ้นกับไก่
- เชื้อที่เป็นต้นเหตุ คือ Salmonella gallinarum
- โดยเชื้อนี้มีความสามารถในการเป็นแอนติเจนเหมือนกับ pullorum
การแพร่เชื้อ
- เกิดจากการปนเปื้อนเชื้อที่เปลือกไข่ และเชื้อผ่านเข้าไปในฟองไข่
- การแพร่กระจายเชื้อโดยหลักแล้วเกิดระหว่างการเลี้ยง หรือฝูงไก่
- พบอัตราการตายในไก่ใหญ่มากกว่า
โรคไทฟอยด์แบบเฉียบพลัน (Acute fowl typhoid)
สาเหตุ
- ปัญหาของโรคเริ่มจากพบว่าไก่กินอาหารลดลง และผลผลิตไข่ลดลง
- ความสมบูรณ์พันธุ์และอัตราการฟักลดลง
- ยังพบปัญหาท้องเสีย อัตราการตายในแบบเฉียบพลันนั้นค่อนข้างสูง
การรักษา
- การรักษาด้วยยานั้นไม่สามารถกำจัดภาวะการเป็นตัวพาหะได้
- การรักษาไก่ที่ป่วยด้วยโรคไทฟอยด์ หรือโรคขี้ขาวนี้จะไม่สามารถหวังผลการรักษาได้
โรคพาราไทฟอยด์ (PARATYPHOID INFECTIONS)
สาเหตุ
- เป็นโรคแบบเฉียบพลันหรือเรื้อรังในไก่ และสัตว์ปีกต่าง ๆ หรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม
- อัตราการป่วยและอัตราการตายที่สูงที่สุดนั้นปกติพบในช่วง 2 สัปดาห์แรกหลังฟักจากออกจากไข่
- พบวิการของการอักเสบแบบมีเลือดออกและมีการลอกหลุดของผนังไส้ตัน
- เชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคนี้ส่วนใหญ่จะมีสารพิษเอนโดท็อกซิน ทำให้เกิดอาการท้องเสีย แห้งน้ำ และพบมูลเปื้อนรอบ ๆ รูทวาร
การรักษา
- การรักษานั้นสามารถยับยั้งเชื้อได้แต่ไม่สามารถกำจัดการติดเชื้อ
- การรักษาที่เหมาะสมสามารถลดอัตราการตายจนสัตว์นั้นมีการพัฒนาของระบบภูมิคุ้มกัน
วิธีทำความสะอาดและฆ่าเชื้อเล้าไก่แบบง่ายๆ
เมื่อเวลาผ่านไปเล้าไก่จะกลายเป็นฝุ่นและมีใยแมงมุมมากขึ้น ที่นอนมีการสะสมของมูลไก่และสิ่งสกปรกเกาะตามเท้าไก่ ขนไก่ ก่อนที่จะร่วงหล่นลงบนอาหารที่ไก่กิน พื้นในเล้าไก่มีมูลไก่มากกว่าที่ทิ้งขยะ สิ่งเหล่านี้นำไปสู่การสะสมของเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส และเป็นสาเหตุของการติดเชื้อการทำความสะอาดแบบละเอียด ช่วยลดปัญหาความรุนแรงของโรคทำให้จัดการไก่ได้ง่ายขึ้น
เมื่อไหร่ที่เราต้องทำความสะอาดเล้าไก่
- ก่อนที่จะเพิ่มไก่รุ่นใหม่เข้าเล้า
- หลังจากเกิดโรคระบาด เช่น
- มาเร็กซ์
- ไรแดง
- โรคทางเดินหายใจ
- หลอดลมอักเสบติดต่อ
- อหิวาต์
- นิวคาสเซิล
- พบว่าไก่ตายโดยไม่ทราบสาเหตุ
- มีมูลสัตว์ทับถมและพื้นที่เปียกชื้นมีกลิ่นดึงดูดแมลงวันและหนู
อุปกรณ์ที่ต้องเตรียม
- ผงซักฟอก และขวดสเปรย์
- เดทตอลหรือยูซีเซฟ ชนิดไม่ต้องล้างออก
- ไม้กวาดและที่กวาดหยากไย่
- บุ้งกี๋ หรือ กระสอบใส่ขี้ไก่
- พลั่วตักขี้ไก่หรือจอบ
- เสื้อผ้ามิดชิด แขนยาว ขายาว
- หน้ากากอนามัย
- แว่นกันฝุ่นเข้าตา
- ถุงมือ รองเท้าบูทสูง
- ผงทิคทอคโรยพื้น
- สเปรย์ฉีดแมลงฟูคิว
ขั้นตอนการทำความสะอาดเล้าไก่
- แต่งตัวมิดชิด ใส่หน้ากากอนามัย ใส่ถุงมือ ใส่แว่นป้องกันฝุ่นเข้าตา รองเท้าบูท
- ย้ายภาชนะที่ถอดออกได้ นำมาไว้ด้านนอก เช่น ถาดใส่น้ำ ใส่อาหารคอนนอน รังฟักไข่
- ผสมผงซักฟอกในน้ำ แล้วเทและแช่ภาชนะไว้ก่อนเพื่อให้สิ่งสกปรกหลุดออก
- ทำความสะอาดหยากไย่ตามหลังคากวาดมูลไก่ตามเสาคอนนอน รังฟักไข่ที่อยู่ตามด้านสูง ลงมาให้หมด
- เตรียมบุ้งกี๋ หรือกระสอบ โกยมูลไก่ออกมาให้หมด
- ใช้พลั่วตักหน้าดินออกประมาณ 15 ซม ถึง 30 ซม. เชื้อโรคหรือแมลงจะอาศัยอยู่ตามความลึก 10-15 ซม
- ผสมผงซักฟอก ราดทั้งเล้าไก่ โดยเริ่มจากพื้นดินก่อนแล้วไล่ไปตามเสา จนถึงหลังคา หลังคาควรนำน้ำผงซักฟอกใส่ขวดสเปรย์พ่นขี้นไป
- ทิ้งไว้จนกว่าพื้นจะแห้ง อาจจะครึ่งวันหรือทั้งวัน กลับมาล้างภาชนะที่แช่ผงซักฟอกไว้แล้วตากให้แห้ง
- หลังจากพื้นแห้งแล้ว ให้ผสมยูซีเซฟหรือเดทตอล กับน้ำตามสัดส่วน ราดพื้นพ่นเสา และพ่นหลังคา เหมือนกับที่ราดผงซักฟอกอีกรอบแล้วรอให้พื้นแห้งวิธีนี้จะเป็นการฆ่าเชื้อโรค
- หลังจากพื้นที่ราดด้วยยายูซีเซฟหรือเดทตอลแห้งแล้ว ให้พ่นยาฆ่าแมลง เช่นไบกอน ฟูคิว หรือ น้ำสะเดา เพื่อฆ่าพวกไรแดง หรือแมลงตามผนังตามเล้าไก่พ่นตามเสา ตามหลังคาและพื้นดินให้ทั่ว
- พักเล้าไก่ไว้สัก 2-3 ชั่วโมงให้กลิ่นยาฆ่าแมลงหายไป
- โรยผงทิคทอคตามพื้นให้ทั่วเพื่อกำจัดพยาธิและไข่แมลงวันตามพื้นดิน
- เติมหน้าดินใหม่ลงไปในเล้าไก่ และโรยผงทิคทอคลงในหน้าดินใหม่อีกรอบ
- เติมแกลบหรือขี้เลื่อยลงในเล้าไก่
- ประกอบคอนนอน รังฟักไข่ และนำภาชนะไว้ในนำแหน่งเดิม
- เติมน้ำผสมวิตามินแก้เครียดในน้ำเพื่อให้ไก่กินป้องกันการเครียดจากการเคลื่อนย้าย ไก่ในช่วงทำความสะอาดเล้าไก่ในช่วงนี้อาจจะไข่ลดลงเล็กน้อยเนื่องจากการเคลื่อนย้าย แต่ไม่นานไก่จะกลับมาไข่ได้ตามปกติ และสุขภาพดีขึ้น ไม่ป่วยง่าย
- นำไก่เข้าเล้าไก่ตามปกติ
- ควรพ่นหรือราด ยาฆ่าเชื้อยูซีเซฟสัปดาห์ละ 2 ครั้ง เพื่อลดปริมาณเชื้อแบคทีเรียต่าง ๆ ที่ทำให้ไก่ของป่วยง่าย
